مسعود اکبری رجانیوز؛ «تحریمها به تاریخ پیوست»، «خلاص شدیم، سلام بر ایران بیتحریم»، «صبح بدون تحریم»، «فروپاشی تحریم»، «اینک بدون تحریم»، «تحریم رفت»، «کلید تدبیر، قفل تحریمها را گشود»، «غروب تحریم، ساحل توافق» و... اینها بخشی از تیترهای روزنامه های زنجیره ای در تیرماه 94 است.
در همان ایام- 23 تیرماه 94- حسن روحانی پشت تریبون آمد و گفت:«به ملت شریف ایران اعلام میکنم که طبق این توافق، در روز اجرای توافق]دی ماه 94[ تمامی تحریمها، حتی تحریمهای تسلیحاتی، موشکی هم به صورتی که در قطعنامه بوده، لغو خواهد شد. تمام تحریمهای اقتصادی شامل مالی، بانکی، بیمه، حمل و نقل، پتروشیمی و فلزات گرانبها بطور کامل لغو خواهد شد و نه تعلیق».
علیرغم نقدهای کارشناسی و دقیق از سوی منتقدان، دولت یازدهم تعهدات خود را به صورت یکطرفه و برگشت ناپذیر آغاز کرد. 12 هزار سانتریفیوژ از چرخه غنیسازی خارج شد. تحقیق و توسعه برای غنیسازی در فردو متوقف شد، قلب رآکتور اراک با بتن پر شد. 9700 کیلوگرم از دههزار کیلوگرم اورانیوم غنی شده زیر 5 درصد- که طی ده سال با تلاش دانشمندان هستهای کشورمان به دست آورده بودیم- از کشور خارج شد.
آمریکا روز اجرای توافق را با تحریم ایران آغاز کرد!
دی ماه 94 فرا رسید و اجرای تعهدات طرف مقابل آغاز شد. آمریکا اجرای تعهدات را آغاز کرد اما در جهت عکس!. وزارت خزانه داری آمریکا با صدور بیانیهای از افزودن نام شرکتها و افراد جدید به فهرست تحریمهای ایران به واسطه ارتباط با برنامه موشکی ایران خبر داد. اینجا بود که تازه ماجرا آغاز شد و آن چیزی نبود جز سریال عهدشکنیهای آمریکا در پسابرجام؛ 2000 میلیارد تومان از اموال کشورمان توسط آمریکا به غارت رفت. «قانون محدودیت ویزا» توسط دولت باراک اوبامای مودب!- به تعبیر مقامات ارشد دولت یازدهم- با هدف سنگ اندازی در روابط تجاری ایران تصویب شد. قانون تحریمی آیسا تمدید شد. بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه-آذر 95- در واکنش به تمدید قانون آیسا گفت:«این اقدام سنگ قبری است که آمریکاییها به روی برجام میگذارند».اوباما وضعیت اضطراری علیه ایران را تمدید کرد.بیش از 70 طرح ضد ایرانی در کنگره آمریکا تصویب شد.وعدههای نسیه آمریکا یکی پس از دیگری نقض شد.
در تیرماه 95 و در سالگرد امضای برجام، نیویورک تایمز در گزارشی نوشت: «ایران با وجود انجام همه تعهدات، به خاطر تداوم تحریمهای آمریکا، هنوز طعم مزایای برجام را نچشیده و اثر مثبت اقتصادی آن را لمس نکرده است». روزنامه «گلف تودی» در گزارشی نوشت:«ایران روی کاغذ به سیستم سوئیفت- سیستم تراکنشهای مالی جهانی- وصل شده اما در عمل این مهم اتفاق نیفتاده است».
سیف رئیس کل بانک مرکزی گفت:«برجام تقریبا هیچ دستاوردی برای ایران در پی نداشته است».«علی طیب نیا»-مرداد 95- تاکید کرد:«انتظار ما این بود که بعد از برجام ما بتوانیم با بانکهای بزرگ هم کار کنیم اما به دلایل مختلف ما هنوز نتوانستهایم با این بانکها کار کنیم». «عباس عراقچی» رئیس ستاد اجرای برجام-تیرماه 95- در نشست خبری تصریح کرد که تحریمها فقط روی کاغذ برداشته شده است.
از فشار ایمیلی تا پیام توئیتری!
آمریکا تقریبا تمامی تعهدات خود را زیر پا گذاشت. افکار عمومی در انتظار واکنش قاطع دولت یازدهم به این عهدشکنی بود. اما دیپلماسی منفعلانه دولت یازدهم، طرف مقابل را در عهدشکنی گستاخ تر کرد.
«محمد جواد ظریف» وزیر خارجه دولت یازدهم- مرداد 95- در اظهارنظری عجیب که متاسفانه در توجیه عهدشکنی طرف مقابل صورت گرفت، گفت: «تقریبا هیچ معاهدهای را در دنیا پیدا نخواهید کرد که همه طرفها، مفاد آن را اجرا کرده باشند».
انفعال و تقلیل در برخورد با عهدشکنی های مکرر آمریکا در اظهارات مقامات دولت یازدهم هر روز رنگ و بوی بیشتری به خود می گرفت.عباس عراقچی در اظهارنظری عجیب نهایت فشار به آمریکا را ایمیلهای ظریف-فشار ایمیلی- به جان کری وزیر امور خارجه سابق آمریکا عنوان کرد.
این برخورد منفعلانه به همین روال ادامه پیدا کرد. مقامات آمریکایی مدعی شدند که نه تنها به تعهدات برجام عمل کردند بلکه حتی فراتر از آن را نیز انجام دادند. در نهایت اوج واکنش دولت یازدهم به عهدشکنی آمریکا نمایان شد. ظریف در پیام توئیتری اعلام کرد آمریکا به متن برجام هم پایبند نیست، روح آن به کنار.
واکنش دولت به عدم صدور ویزا برای ابوطالبی، یک درس بزرگ...
رقبای روحای در انتخابات ریاست جمهوری سالجاری به نکته مهمی اشاره کردند و آن اینکه:«دولت روحانی قدرت نقد کردن چک برجام را ندارد». برای پی بردن به عمق مسئله به یک نمونه اشاره می کنیم.
چندی پس از معرفی «حمید ابوطالبی» به عنوان سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل،سنای آمریکا در اقدامی توهین آمیز، وی را تروریست نامید و طرح ممنوع الورود بودن ابوطالبی به خاک آمریکا را تصویب کرد. این در حالی است که وی پیشتر در قالب یک هیئت دیپلماتیک به نیویورک سفر کرده بود. در نهایت، باراک اوباما، رئیس جمهور سابق آمریکا قانون منع ورود حمید ابوطالبی به آمریکا را امضاء کرد. دولت یازدهم در نهایت در اقدامی منفعلانه که نشان از یک عقب نشینی آشکار در مقابل آمریکا داشت، اعلام کرد که «غلامعلی خوشرو» رسما به عنوان نماینده دائم ایران در سازمان ملل منصوب شد.
عقب نشینی دولت روحانی در این موضوع، یک درس بزرگ برای شناخت سیاست خارجی دولت یازدهم داشت و آن اینکه دولتی که نتواند به امتناع دولت آمریکا از صدور ویزا برای نماینده رسمی اش در سازمان ملل اعتراض جدی کند، چگونه می تواند به توسعه همین رفتار غیرقانونی و گستاخانه-تحریم های ضد ایرانی- علیه شهروندان عادی خویش معترض باشد؟!
سیاست انفعالی دولت یازدهم در مقابل «نقض مکرر برجام» از سوی طرف مقابل موجب شده است تا فشار علیه ایران و افزایش تحریمها و تهدید منافع ملی وارد فاز گستردهتری شود. هسته ای رفت و تحریم ها ماند. اگر درست انتخاب نکنیم، این روند خسارت بار به دیگر مولفه های قدرت ایران نیز سرایت خواهد کرد.