ریشه تناقض گویی مقامات دولتی درباره علت درز اسناد محرمانه ایران چیست؟

البته کمالوندی در ابتدا سه کشور را مسئول درز اطلاعات محرمانه ایران عنوان کرد: « تلقی ما این است که سه کشور در افشای این اطلاعات نقش دارند و ما نیز به این موضوع اعتراض کردیم که البته اگر همه این اسناد هم افشا شود، ترسی نداریم اما نباید این قدر سریع در اختیار رسانه‌های بین‌المللی قرار بگیرد.»

گروه بین الملل-رجانیوز: سخنگوی سازمان انرژی اتمی صراحتا اعلام کرد که درز اطلاعات محرمانه هسته ای ایران توسط آمریکا صورت گرفته است.

 

به گزارش رجانیوز بهروز کمالوندی شنبه شب (9/5/95) در بخش خبری ساعت ۲۱ صراحتا اتهاماتی که پیش از این توسط مقامات کشورمان علیه آژانس انرژی اتمی درباره درز اطلاعات محرمانه مطرح شده بود را نادیده گرفت و انگشت اتهام را سوی سه کشور غربی خصوصا آمریکا نشانه گرفت. بهروز کمالوندی پیش از این (3 مرداد 1395 ) گفته بود :

 

«بخش هایی منتشر شده که محرمانه بوده و قرار بوده محرمانه بماند. تلقی ما این است که از آژانس درز کرده است.»

 

خبرگزاری آسوشیتدپرس حدود ده روز پیش سندی را منتشر کرد که بخش هایی از اظهارنامه اولیه ایران به آژانس بود.

 

پس از انتشار این سند مقامات دولتی با متهم کردن سازمان انرژی اتمی مسئولیت انتشار این اطلاعات محرمانه را متوجه مدیرکل آژانس دانسته و حتی با ارائه نامه ای به صورت رسمی به این موضوع اعتراض کردند.

 

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با صدور بیانیه‌ای از دریافت نامه جمهوری اسلامی ایران در خصوص درز اطلاعات مربوط به این کشور و ارسال پاسخی قوی خبر داد.

 

در بیانیه‌ای که آژانس در پاسخ به این نامه منتشر کرد، آمده است: «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این هفته نامه‌ای از ایران دریافت کرد که به احتمال درز اطلاعات ارائه شده به آژانس از سوی ایران در قالب اعلامیه ابتدایی پروتکل الحاقی این کشور اشاره شده است.آژانس در پاسخ نامه‌ای نوشت و قویاً با هر اظهارنظری که به درز این اطلاعات از سوی آژانس اشاره کرده باشد، مخالفت کرد.»

 

پس از اعلام مخالفت صریح آژانس بهروز کمالوندی در بخش خبری ساعت 21 صراحتا از مواضع پیشین مقامات ایرانی مبنی بر دخالت آژانس در انتشار اسناد محرمامه ایران عقب نشست و آمریکا را مسئول این اقدام معرفی کند.

 

البته کمالوندی در ابتدا سه کشور را مسئول درز اطلاعات محرمانه ایران عنوان کرد:

 

« تلقی ما این است که سه کشور در افشای این اطلاعات نقش دارند و ما نیز به این موضوع اعتراض کردیم که البته اگر همه این اسناد هم افشا شود، ترسی نداریم اما نباید این قدر سریع در اختیار رسانه‌های بین‌المللی قرار بگیرد.»

 

کمالوندی اما در ادامه مشخصا آمریکا را مسئول درز اطلاعات محرمانه ایران دانست:

 

مشخصا دولت آمریکا با توجه به شرایط انتخاباتی که دارد، این اقدامات را انجام می‌دهد.

 

اما سوالی که مطرح می شود آمریکایی ها چرا باید اسنادی را منتشر کنند که به گفته مقامات ایرانی بیانگر موفقیت دیپلمات های هسته ای ایران در مذاکرات است؟

 

در پاسخ به این سئوال دو  فرضیه مطرح می شود:

 

  بر خلاف ادعای مقامات ایرانی ، انتشار اسناد محرمانه یا همان اظهارنامه اولیه نه تنها نشان دهنده موفقیت دیلپلمات های ایرانی نبوده بلکه بالعکس ابعاد جدیدی از محدودیت های جدی برای برنامه هسته ای ایران را عیان می کند. به همین دلیل مقامات آمریکایی اقدام به انتشار این اسناد کرده اند.

 

فرضیه دوم آنکه مقامات ایرانی ضمن بیم ازعیان شدن ابعد جدیدی از محدودیتهای برنامه هسته ای برای جلوگیری از افشای محتوای موافقت نامه دوجانبه مونیز – صالحی خواستار عدم افشای اطلاعات محرمانه مربوط به اظهار نامه اولیه شده اند.

 

اظهارنامه اولیه و موافقت دوجانبه مونیز- صالحی

 

اظهار نامه اولیه  سندی است که کشورها پیش از به اجرا گذاشتن پروتکل الحاقی باید آن را به آژانس ارائه بدهند.

 

با توجه به توافق هسته ای میان ایران و 1+5 یکی از مبانی اصلی اظهارنامه ایران ، موارد مورد پذیرش ایران در برجام بوده است . البته برجام تنها سندی نبود که به عنوان مبنای اظهارنامه ایران مورد استفاده قرار  گرفته است بلکه در جریان مذاکرات هسته ای علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران با مونیز وزیر انرژی آمریکا به یک توافق فنی دوجانبه با موضوع اصلی نقشه راه و چگونگی غنی سازی ایران در 15 سال آینده دست پیدا کردند که البته توافق دو جانبه مونیز صالحی محرمانه ماند .

 

این توافق دو جانبه در کنار برجام دو سند اصلی و مبنایی برای تدوین اظهارنامه ایران در چارچوب تعهدات پذیرش پروتکل الحاقی بودند.

 

همانگونه که آقای صالحی در گفتگو با خبرگزای صداوسیما (30 تیر 1395) به آن اشاره کرده است این اظهارنامه پیش از ارائه به آژانس می بایست به تایید شورای عالی امنیت ملی می رسید.

 

در جلسه شورای عالی امنیت ملی ، اما اعضای شورای برخی از موارد اظهارنامه را اصلاح کردند و همین نسخه اصلاحی به عنوان اظهارنامه ایران و تقریبا در حالی که فرصت کمی به پایان مهلت ارائه اظهارنامه توسط ایران باقی مانده بود، به آژانس ارائه شد.

 

گفتنی است مدیرکل آژانس انرژی اتمی قرار بود پس از دریافت اظهارنامه ایران و در اختیار گذاشتن این اظهارنامه به  کشورهای 1+5 و تایید این اظهارنامه توسط آنان، گزارش خود را درباره تایید انجام تعهدات ایران در راستای اجرای برجام منتشر کند تا مرحله «اجرای برجام» یا همان «روز اجرای برجام» آغاز شود.

 

اتفاقات محرمانه و مبهم 

 

پس از ارائه اظهارنامه ایران به آژانس ، آمانو این اظهارنامه را در اختیار 1+5 قرار داد اما آمریکا با مفاد این اظهارنامه مخالفت کرد.

 

آمریکایی ها دلیل مخالفت خود با اظهارنامه ارائه شده را نقض مفاد توافق صورت گرفته میان صالحی – مونیز عنوان کردند.

 

مخالفت آمریکایی ها با اظهارنامه به معنای مخالفت آنان با انتشار گزارش مدیرکل بود و این یعنی آغاز مرحله «روز اجرای برجام» در هاله ای از ابهام قرار می گرفت.

 

در نهایت و ساعت یک بامداد روز 27 دی ماه ، آمانو پس از گرفتن تاییدیه از سوی کشورهای 1+5 گزارش خود را منتشر کرد و از همین روز (27 دی 1394) مرحله «روز اجرا»ی برجام آغاز شد.

 

اما انچه که همچنان مبهم مانده آن است که آمریکایی ها چگونه و چرا موافقت خود را با اظهارنامه ایران اعلام کردند.

 

در این باره دو فرضیه وجود دارد.

 

اولین فرضیه که با توجه به قراینی که بعدهد در اظهارنظر مقامات آمریکایی و در گزارش آسوشیتدپرس منتشر شد، ضعیف به نظر می رسد آن است که مقامات آمریکایی در گفتگو و مذاکره با مقامات ایرانی ، استدلات آنان را پذیرفته و همان نسخه اصلاح شده توسط شورای عالی امنیت ملی را قبول کردند.

 

دومین فرضیه اینکه مقامات ایرانی برای جلب نظر مقامات آمریکایی و به تاخیر نیافتادن گزارش آمانو، موارد درخواستی مقامات آمریکایی برای اصلاح اظهارنامه را پذیرفتند.

 

توافق فنی صالحی – مونیز به چه میزانی در تدوین اظهارنامه اولیه ایران دخیل بوده است؟

ایا مقامات آمریکایی برای تایید اظهارنامه ایران امتیازاتی طلب کردند؟ این امتیازات چه بو ده است؟