گروه اجتماعی_رجانیوز: واژگون شدن اتوبوس دختران دانش آموز هرمزگانی و فوت بیش از ده نفر از آنها، جدیدترین حادثه ای بود که باردیگر همه معادلات آماری کاهش تصادفات جاده ای را به هم زد و دوباره معادله چند مجهولی میزان تقصیر راننده، وزارت راه و پلیس را به میان آورد.
به گزارش رجانیوز به رغم گزارش سالانه پلیس از کاهش آمار تصادفات جاده ای، اما اتفاقاتی از این دست نشان می دهد که هنوز با سطح مطاوب فاصله زیادی باقی مانده است. اگرچه در طول سالیان اخیر از میزان تصادفات جاده ای کاسته شده است، ولی همچنان تصادفات خونین در صدر علت‌های اصلی مرگ‌ومیر غیرطبیعی در ایران جای دارد.
حادثه ای که راننده، راه، خودرو وپلیس اضلاع مختلف آن را تشکیل می دهند، با این حال هنوز میزان نقش سایر علل مرتبط به درستی مشخص نشده است. در واقع تمامی عوامل سعی دارند تا تمام تقصیر را به گردن سایر طرف های انداخته و از دایره پاسخ گویی خارج شوند و در اکثر مواقع، این راننده وسیله نقلیه است که در انتها به عنوان مقصر اصلی معرفی می شود. به طور مثال در حادثه وازگون شدن اتوبوس دانش آموزان هرمزگانی رئیس مرکز اطلاعات و کنترل ترافیک پلیس راهور ناجا گفت: «بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد علت وقوع این حادثه، خستگی و خواب آلودگی راننده اتوبوس بوده است» ولی از سهم سایر عوامل سخنی به میان نیامد.
در همین راستا هادی هاشمی، رئیس اسبق پلیس راهور تهران بزرگ در مورد حوادث جادهای در مصاحبه ای اعلام کرد: «در کشور ما وقتی صحبت از حوادث جادهای می‌شود، اولین دلیلی که تمام مسئولان اعلام می‌کنند، عامل انسانی است، اما نگاهی که ما به عامل انسانی داریم، نگاهی غلط است. بیشتر تصادفات زمانی اتفاق می‌افتد که فردی دچار خطا و تخلف شده باشد، اما اگر ایمنی جاده و ماشین در وضعیت استاندارد باشد، در آن صورت عامل انسانی اولین عامل مرگ‌ومیر در جاده‌های کشورنمی‌شود.»
اگرچه راننده های خسته، خواب آلود، معتاد و غیرمسئول که عدم مهارت کافی‌شان در کنترل وسیله نقلیه خانواده های زیادی را داغدار می کند به عنوان مباشر و آخرین عامل در وقوع حوادث جاده ای به چشم می آید، اما پلیس راهور، وزارت راه، وسیله نقلیه غیر ایمن، اضلاع دیگر حوادث جاده ای را تشکیل می دهند که هر کدام به اندازه خود در وقوع چنین حوادثی نقش داشته اند.
حالا موضوع تلفات جاده ای به مرحله ای رسیده است که مقام معظم رهبری روز گذشته در برنامه مراسم دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه علوم انتظامی با اشاره به این مساله فرمودند:
«در قضیّه‌ی جادّه‌ها و تصادفهایی که در جادّه‌ها پیش می‌آید؛ سهم نیروی انتظامی در جلوگیری از حوادث جادّه‌ای چقدر است؟ این را باید بررسی کرد. البتّه عوامل گوناگونی و دستگاه‌های مختلفی در این زمینه سهم دارند؛ سهم نیروی انتظامی، سهم وزارت راه، سهم دستگاه‌های گوناگونِ صنعتیِ دیگر در این حادثه چه اندازه است؟ کاری کنیم که مردم عزیز ما این بخش حادثه‌خیز و تلخ و دردناک را در زندگی خود نداشته باشند».
با این وجود تا کنون از میزان سهم جاده، انسان یا خودرو در تصادفات جادهای هیچ سازمانی آمار جدی‌ای اعلام نکرده است. با این حال در کنار سکوت مسئولان وزارت راه می توان به جرئت اعلام کرد که جادهای که با استاندارد های لازم ساخته شده باشد، می‌تواند به کمتر کردن تلفات کمک بسزایی کند. همچنین نباید فراموش کنیم که در شمار زیادی از تصادفات ضعف ترمزها و امکانات همچون فرسودگی لاستیک‌ها منجر به کشته شدن شهروندان می‌شود. خودرویی که با استاندارد بهتری تولید شده در کاهش تعداد تلفات تصادفات تاثیر خواهد داشت. همه اینها یعنی عوامل مهمی که با اعمال قانون معاینه فنی خودروها قابل پیشگیری است.
وزارت راه و شهرسازی به عنوان یکی از مسئولان مستقیم در رابطه با امنیت راه ها باید پاسخ گو باشد تا چه میزان در این زمینه فعالیت کرده است و هزینه های موجود برای معاونت راه این وزارت خانه به چه نسبت به حمل و نقل جاده ای، ریلی و هوایی اختصاص داده شده است.
از سوی دیگر تا کنون آمار مشخصی به نسبت شرکت های تولید کننده خودروها و اتوبوس ها در دست نیست. هدایتی مدیرکل دفتر آمار ایمنی و ترافیک سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای در مصاحبه ای با اشاره به این موضوع که سهم اتوبوس های ولوو و اسکانیا بیشتر است، گفته بود: آمار مشخصی از سهم هر کدام از اتوبوس ها در تصادفات جاده ای نداریم بنابراین نمی توان به‌طور مشخص اعلام کرد که این آمار درست است یا نه؟! شرکت های خودرو سازی، وزارت صنعت، وزارت بازرگانی، سازمان استاندارد، سازمان حمایت از مصرف کنندگان و سایر نهادهای متولی بخش ایمنی و کیفیت باید پاسخ گو باشند تا چه اندازه به کیفیت خودرو های وارداتی و تولیدی بخش داخلی حساسیت داشته اند؟
از سوی دیگر اگرچه در بسیاری از تصادفات، عدم توانایی راننده در کنترل وسیله نقلیه و یا خواب و اعتیاد علت اصلی شناسایی شده است، اما با این وجود اگر وزارت راه و پلیس راهور بر عملکرد رانندگان کنترل دقیق داشته باشد و شرایط روحی و جسمی شان توسط مامورانی در پایانه های مسافربری پیش از آغاز هر سفری بازبینی شود، بی شک یکی از مهم ترین دلایل بروز سوانح جاده ای برطرف می شود.
صدر نشینی تصادفات جاده ای در میان علل مرگ و میر در ایران زنگ خطری است که باید بیش و پیش از این سازمان های متولی در این حوزه را حساس می کرد. وضعیت تلفات جاده ای در ایران به حدی بالاست که مقام معظم رهبری نیز در فرمایشات خود از عدم انجام صحیح وظایف دستگاه های مربوط انتقاد کنند.
